Urząd Gminy Łysomice

• URZĄD GMINY ŁYSOMICE  /  
• Przedszkole Publiczne JELONEK - Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach EFS  /  
• Kącik wiedzy o dziecku  /  

LATERALIZACJA

        STRONNOŚĆ – przewaga jednej strony podczas czynności ruchowych

Czy wiesz, jako rodzic co oznacza określenie - zaburzenie lateralizacji?

Czy zastanawiałeś się, dlaczego Twoje dziecko jest leworęczne?

Czy zastanawiałeś się, dlaczego jedno dziecko radzi sobie w szkole doskonale, a inne napotykają na trudności?

Rozwój ruchowy człowieka opiera się na daleko posuniętej specjalizacji funkcji. Przewaga jednej ręki nad drugą przy jednoczesnej ruchowej ich koordynacji pozwala człowiekowi osiągnąć wysoki stopień sprawności i ekonomii motorycznej. Za typową uważa się rodzaj przewagi ręki prawej nad lewą.
Do tej typowości dostosowane zostały wszelkie urządzenia techniczne codziennego użytku na całym świecie.         Cywilizacja nasza jest cywilizacją praworęczną. Ma za sobą wiekową przeszłość i praktykę. W każdym jednak społeczeństwie, które można określić jako "społeczeństwo praworęczne" istnieje pewien odsetek osób leworęcznych.

Ogólnie uważa się, że krytycznym okresem w ustalaniu zręczności rąk jest okres między 3 a 5 rokiem życia. We wczesnych okresach motorycznego rozwoju dziecka, a także w wieku przedszkolnym ujawnia się wiele zjawisk fizjologicznych powodujących zaburzenia lateralizacji. Należy to uznać za zjawisko rozwojowe. Większa sprawność funkcjonalna jednej strony ciała od drugiej nie ogranicza się tylko do pracy rąk. Przewagę tę można zauważyć w zakresie funkcji nóg, oczu, ruchów tułowia oraz niektórych parzystych organów zmysłowych.

 Rozróżniamy trzy rodzaje dominacji:

• dominacja jednostronna-praworęczności towarzyszy prawonożność i prawooczność, natomiast leworęczności towarzyszy lewooczność oraz lewonożność;
• dominacja skrzyżowana-praworęczności towarzyszy leworęczność i prawonożność. Praktyka wyróżnia różne rodzaje dominacji skrzyżowanej. Bywają np. dzieci leworęczne, lewonożne, a jednocześnie prawooczne bądź też praworęczne, a przy tym lewooczne i lewonożne. Powstaje wtedy problem działania ze sobą poszczególnych kończyn i organów parzystych;
• dominacja osłabiona- obustronność, czyli ogólny brak przewagi czynnościowej. Trudności w nauce w szkole występują przede wszystkim u dzieci wykazujących
• lateralizację skrzyżowaną i osłabioną.

Lateralizacja skrzyżowana w zakresie ręki i oka powoduje zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej. Utrudnia dziecku kontrolę wzrokową pracy ręki. Dzieci te mają trudności w pisaniu oraz w czytaniu.

Lateralizacja osłabiona często wiąże się z ogólnym opóźnieniem rozwoju. Rzadko zdarza się, aby dzieci miały obie ręce "prawe", a raczej osłabiona jest sprawność obu rąk.   Objawy lateralizacji osłabionej podobne są do objawów występujących przy obniżonej sprawności manualnej.
Często z osłabieniem procesu lateralizacji wiążą się zaburzenia orientacji przestrzennej. Trudności w zakresie orientacji w schemacie własnego ciała przenoszą się na stosunki przestrzenne.
 

Decyzja "wyboru ręki" jest sprawą bardzo ważną w skutkach. W licznych krajach dzieci leworęczne badane były przez psychologów i lekarzy. Dopiero po nich podejmowano decyzję w sprawie wyboru ręki do pracy. Badania wykazały, że dzieci różnią się od siebie nie tylko stroną, po której przewaga czynnościowa zaznacza się, lecz również tempem oraz siłą procesu lateralizacji.

Oburęczność może występować na tle ogólnego braku przewagi czynnościowej, mówimy wtedy o zjawisku obustronności.
Dzieci o opóźnionym procesie lateralizacji są zazwyczaj mniej sprawne ruchowo od swych silnie zlateralizowanych rówieśników. Często w przypadku oburęczności zaznacza się brak koordynacji w pracy rąk. Koordynacja ruchowa jest niezbędnym warunkiem precyzyjnego i sprawnego działania.

Prawa, lewa, obydwie?

Zdarza się, że nie możemy zaobserwować, z której dłoni dziecko częściej korzysta. Aby upewnić się, która dłoń dominuje w dziecka możemy wykonać kilka ćwiczeń. Bawiąc się z dzieckiem zwróćmy uwagę, którą ręką chwyta toczącą się piłkę. Po kolacji sprawdźmy, w której dłoni znajduje się szczoteczka do mycia zębów. Domowe sposoby ujawnią nam, czy dziecko jest prawo, a może leworęczne. Tendencja do leworęczności pojawia się w niemowlęctwie i utrwala do około 2 roku życia. Zaś lateralizacja, czyli postępujący w trakcie rozwoju ruchowego proces, w wyniku którego kształtuje się przewaga jednej strony (ciała) nad drugą ostatecznego kształtu nabiera w wieku 12- 14 lat.

Dziecko leworęczne

Dziecko leworęczne znajduje się zazwyczaj w sytuacji o wiele trudniejszej niż jego praworęczni rówieśnicy. Szczególnie początki nauki szkolnej, przede wszystkim zaś początki nauki pisania bywają trudne, a nawet szokujące. Najczęściej w klasie I szkoły podstawowej dziecko leworęczne różni się od swoich kolegów. Odrębność ta połączona jest z kłopotami i trudnościami technicznymi, a nierzadko z zaburzeniami utrudniającymi naukę pisania i czytania. Sprawą niezmiernie ważną jest "wybór ręki", którą dziecko leworęczne ma pisać. Nauczyciel od pierwszych dni pobytu dziecka w szkole powinien pamiętać o postępowaniu z dziećmi leworęcznymi, powinien też uczulić na to rodziców.

Przestawiać dziecko na prawą rączkę czy nie?

Kiedy rodzice zauważą, że ich pociecha bieglej posługuje się lewą ręką, a gdy dają mu przedmioty do prawej dłoni to przekłada je do lewej reagują z niepokojem i strachem. Są zmartwieni zachowaniem dziecka. Zastanawiają się czy nie lepiej byłoby nauczyć dziecko korzystania z prawej dłoni, tym bardziej, że są namawiani przez rodzinę.

Musimy jednak pamiętać, że niezdrowe jest dla dziecka przeuczanie go. Wiąże się to ze stresem, napięciem, czasem ze łzami i krzykiem. Zmiana leworęczności na praworęczność wpływa negatywnie na rozwój dziecka, które potem może mieć problemy z koncentracją, pamięcią, dysgrafią, dysleksją, dysortografią, czytaniem, pisaniem, a nawet mówieniem (jąkaniem się).

Rodzicu pamiętaj, że leworęczność jest wrodzona i nie możesz tego zmieniać! Pomóż dziecku w zrozumieniu, czym różni się od innych oraz postaraj się, abyście wspólnie zaakceptowali tą różnicę.

Jeśli Twoje dziecko jest leworęczne:

• ustawmy lampę z prawej strony biurka, cień lewej ręki nie będzie utrudniał pisania,
• dopilnujmy, by w szkole siedziało w ławce w środkowym rzędzie, gdzie światło jest najbardziej rozproszone. Powinno też zajmować miejsce z lewej strony ławki, by nie przeszkadzać w pisaniu praworęcznemu koledze,
• nauczmy je, jak układać zeszyt, aby nie zasłaniało sobie pisanego tekstu i nie zamazywało go. Zeszyt powinien być ułożony ukośnie do krawędzi biurka. Jego lewy róg ma być skierowany lekko w górę, a prawy w dół.

Często mówi się, że osoby leworęczne przewyższają praworęcznych w niektórych dziedzinach. Lepiej rozwiązują testy wielokrotnego wyboru, odnoszą sukcesy w dziedzinach wymagających elastyczności, kreatywności, myślenia angażującego kilka zmysłów.

Sławni leworęczni:

• Ludwig van Beethoven, Bob Dylan, Sting, Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarotti, Albert Einstein, Andrzej Wajda, Katarzyna Glinka i wiele innych.